Τι αναφορές υπάρχουν σε Εβραίους και Ρωμαίους ιστορικούς
Ενώ δισεκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν ότι ο Ιησούς της Ναζαρέτ ήταν μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στην παγκόσμια ιστορία, πολλοί άλλοι απορρίπτουν την ιδέα ότι υπήρχε. Μια έρευνα του 2015 που διεξήχθη από την Εκκλησία της Αγγλίας, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι το 22% των ενηλίκων στην Αγγλία δεν πίστευαν ότι ο Ιησούς ήταν πραγματικός άνθρωπος.
Ωστόσο, μεταξύ των μελετητών της Καινής Διαθήκης της Χριστιανικής Βίβλου, υπάρχει μικρή διαφωνία ότι έζησε στην πραγματικότητα. Ο Lawrence Mykytiuk, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Purdue και συγγραφέας ενός άρθρου της Βιβλικής Αρχαιολογικής Επισκόπησης του 2015 σχετικά με τα «εξω-βιβλικά» στοιχεία του Ιησού, σημειώνει ότι ούτε στα αρχαία χρόνια υπήρχε κάποια συζήτηση για το ζήτημα. «Εβραίοι ραβίνοι που δεν τους άρεσε ο Ιησούς και όσοι τον ακολουθούσαν, τον κατηγόρησαν ότι ήταν μάγος και οδηγούσε τους ανθρώπους στην παραπλάνηση», αναφέρει στο History.com «αλλά ποτέ δεν είπαν ότι δεν υπήρχε».
Δεν υπάρχουν αρχαιολογικές ενδείξεις για τον Ιησού
Δεν υπάρχει κάποια φυσική ή αρχαιολογική απόδειξη της ύπαρξης του Ιησού. «Δεν υπάρχει τίποτα καθοριστικό, ούτε θα περίμενα να υπάρχει», λέει ο Mykytiuk. «Οι χωρικοί συνήθως δεν αφήνουν αρχαιολογικά σημάδια».
«Η πραγματικότητα είναι ότι δεν έχουμε αρχαιολογικά αρχεία για σχεδόν οποιονδήποτε έζησε στην εποχή και τον τόπο του Ιησού», τονίζει από τη μεριά του ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας Bart D. Ehrman, συγγραφέας του “Did Jesus Exist; The Historical Argument for Jesus of Nazareth”.«Η έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων δεν σημαίνει ότι ένα άτομο εκείνη την εποχή δεν υπήρχε. Σημαίνει ότι αυτός, όπως το 99,99% του υπόλοιπου κόσμου εκείνη την εποχή, δεν επηρέασε τον αρχαιολογικό φάκελο».
Ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζουν αν αντικείμενα που σχετίζονται με τον Ιησού είναι αυθεντικά, όπως το «στέμμα» των αγκαθιών που φέρεται ότι φορούσε κατά τη σταύρωσή του (ένα πιθανό παράδειγμα είναι να στεγάζεται μέσα στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων) και το σάβανο του Τορίνο, ένα λινό ύφασμα ταφής, διακοσμημένο με την εικόνα του προσώπου του.
Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν στοιχεία της ιστορίας του Ιησού της Καινής Διαθήκης. Ενώ ορισμένοι αμφισβήτησαν την ύπαρξη της αρχαίας Ναζαρέτ, της βιβλικής παιδικής του πόλης, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει ένα σπίτι με αυλή μαζί με τάφους και μια δεξαμενή. Έχουν επίσης βρει στοιχεία για ρωμαϊκές σταυρώσεις όπως αυτή του Ιησού που περιγράφεται στην Καινή Διαθήκη.
Τα αποδεικτικά στοιχεία εκτός της Καινής Διαθήκης είναι λίγα
Η πιο λεπτομερής καταγραφή της ζωής και του θανάτου του Ιησού προέρχεται από τα τέσσερα Ευαγγέλια και άλλα κείμενα της Καινής Διαθήκης. «Όλοι αυτοί είναι χριστιανοί και προφανώς και κατανοητά υπάρχει μεροληψία σε ό, τι αναφέρουν, και πρέπει να αξιολογηθούν πολύ προσεκτικα για να καθιερωθούν ώς ιστορικά αξιόπιστες πληροφορίες», λέει ο Ehrman. «Αλλά οι κεντρικοί ισχυρισμοί τους για τον Ιησού ως ιστορική προσωπικότητα – ένας Εβραίος με οπαδούς, που εκτελέστηκε κατόπιν εντολής του Ρωμαίου κυβερνήτη της Ιουδαίας, Πόντιου Πιλάτου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυτοκράτορα Τιβερίου – επιβεβαιώνεται με μεταγενέστερες πηγές».
Μέσα στις λίγες δεκαετίες της ζωής του, ο Ιησούς αναφέρθηκε από Εβραίους και Ρωμαίους ιστορικούς σε αποσπάσματα που επιβεβαιώνουν κομμάτια της Καινής Διαθήκης που περιγράφουν τη ζωή και το θάνατο του.
Ο ιστορικός Φλάβιος Ιωσήφ έγραψε μία από τις πρώτες μη βιβλικές αναφορές του Ιησού
Ο Εβραίος ιστορικός του πρώτου αιώνα, Φλαβίος Ιωσήφ, ο οποίος σύμφωνα με τον Έρμαν «είναι μακράν η καλύτερη πηγή πληροφοριών μας για την Παλαιστίνη του πρώτου αιώνα», αναφέρει δύο φορές τον Ιησού στις Εβραϊκές Αρχαιότητες, την τεράστια ιστορία του 20 τόμων για τον Εβραϊκό λαό που γράφτηκε περίπου το 93 μ.Χ.
Ήταν αριστοκράτης και στρατιωτικός ηγέτης στην Παλαιστίνη, ο οποίος υπηρέτησε ως διοικητής στη Γαλιλαία κατά τη διάρκεια της πρώτης Εβραϊκής εξέγερσης εναντίον της Ρώμης μεταξύ 66 και 70 μ.Χ. Παρόλο που δεν ήταν ακόλουθος του Ιησού, «βρισκόταν κοντά στην εκκλησίας, οπότε γνώριζε ανθρώπους που είχαν δει και ακούσειε τον Ιησού», λέει ο Mykytiuk.
Σε ένα απόσπασμα των Εβραϊκών Αρχαιοτήτων που αφηγείται μια παράνομη εκτέλεση, ο Ιωσήφ προσδιορίζει το θύμα, τον Τζέιμς, ως «αδελφό του Ιησού -ο οποίος λέγεται- Μεσσίας». Ενώ λίγοι μελετητές αμφισβητούν την αυθεντικότητα της σύντομης αυτής αναφοράς, λέει ο Mykytiuk, περισσότερη συζήτηση περιβάλλει το μακρύτερο απόσπασμα του Ιωσήφ για τον Ιησού, γνωστό ως «Testimonium Flavianum», το οποίο περιγράφει έναν άνθρωπο «που έκανε εκπληκτικές πράξεις» και καταδικάστηκε να σταυρωθεί από τον Πιλάτο. Ο Mykytiuk συμφωνεί με τους περισσότερους μελετητές ότι οι χριστιανοί γραφείς τροποποίησαν τμήματα του αποσπάσματος αλλά δεν το εισήγαγαν όλο στο κείμενο.
Ο Τάκιτος συνδέει τον Ιησού με την εκτέλεση του από τον Πόντιο Πιλάτο
Μια άλλη αναφορά του Ιησού εμφανίζεται στο Annals of Imperial Rome, μια ιστορία του Ρωμαϊκού Αυτοκρατορία του πρώτου αιώνα που γράφτηκε γύρω στο 116 μ.Χ. από τον Ρωμαίο γερουσιαστή και τον ιστορικό Τάκιτο. Στην καταγραφή της καύσης της Ρώμης το 64 μ.Χ., ο Τακίτος αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας Νερο κατηγόρησε ψευδώς «τα πρόσωπα που συνήθως αποκαλούσαν χριστιανούς, τους οποίους μισούσαν για τις διαστάσεις τους. Ο Christus, ιδρυτής του ονόματος, δολοφονήθηκε από τον Πόντιο Πιλάτο, αναδόχο της Ιουδαίας στη βασιλεία του Τιβερίου».
Ως Ρωμαίος ιστορικός, ο Τάκιτος δεν είχε χριστιανικές προκαταλήψεις στη συζήτησή του για τη δίωξη των Χριστιανών από τον Νερο, λέει ο Ehrman. «Όλα όσα λέει συνδέονταιι – από τελείως διαφορετική άποψη, από έναν Ρωμαίο συγγραφέα που περιφρονούσε τους Χριστιανούς και τη δεισιδαιμονία τους – με αυτό που λέει η ίδια η Διαθήκη: ότι δηλαδή ο Ιησούς εκτελέστηκε από τον κυβερνήτη της Ιουδαίας, τον Πόντιο Πιλάτο, για εγκλήματα κατά του κράτος και ένα θρησκευτικό κίνημα με ακολούθους που δημιουργήθηκε».
«Όταν ο Τάκιτος έγραφε ιστορία, αν θεωρούσε ότι οι πληροφορίες δεν ήταν απολύτως αξιόπιστες, συνήθως έδινε κάποια ένδειξη γι ‘αυτό στους αναγνώστες του», λέει ο Mykytiuk επιβεβαιώνοντας την ιστορική αξία του αποσπάσματος. «Δεν υπάρχει τέτοια ένδειξη πιθανού σφάλματος στο απόσπασμα που αναφέρει τον Χριστό».
Πρόσθετα ρωμαϊκά κείμενα αναφέρονται στον Ιησού
Λίγο πριν ο Τάκιτος γράψει την αναφορά του για τον Ιησού, ο Ρωμαίος κυβερνήτης Πλίνιος ο Νεότερος έγραψε στον Αυτοκράτορα Τραϊάν ότι οι πρώτοι Χριστιανοί θα «τραγουδούσαν ύμνους στον Χριστό ως Θεό». Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν επίσης ότι ο Ρωμαίος ιστορικός Σουετώνιος αναφέρει τον Ιησού σημειώνοντας ότι ο αυτοκράτορας Κλαύδιος είχε εκδιώξει τους Εβραίους από τη Ρώμη που «έκαναν συνεχείς αναταραχές με την υποκίνηση του Χρίστου».
Ο Ehrman θεωρεί ότι αυτή η συλλογή αποσπασμάτων από μη χριστιανικές πηγές μπορεί να μην παρέχει πολλές πληροφορίες για τη ζωή του Ιησού, «αλλά είναι χρήσιμη για να συνειδητοποιήσουμε ότι ο Ιησούς ήταν γνωστός από ιστορικούς που είχαν λόγο να εξετάσουν το θέμα. Κανείς από αυτούς δεν πίστευε ότι τον δημιούργησαν».
Μάρθα Κίσκιλα, tvxs.gr
